Kalkınma Ajansları nedir ve niçin kurulmuştur?
Kalkınma Ajansları bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması ve bölgesel kalkınmanın sağlanması için Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) koordinasyonunda (bugün Kalkınma Bakanlığı) kurulmuş özerk kamu kuruluşlarıdır. Kalkınma Ajansları doğrudan yatırım yapan uygulayıcı kuruluşlar değildir. Kalkınma Ajansları’nın asıl görevi kamu, özel sektör ve Sivil Toplum Kuruluşları arasında iş birliğini destekleyerek yerel potansiyelin açığa çıkmasını sağlamaktır. Türkiye genelinde her biri Düzey 2 Bölgelerinde kurulan 26 adet Kalkınma Ajansı mevcuttur.
Kalkınma Ajansları, kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki iş birliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla kurulmuştur.
Organizasyon yapısı hakkında bilgi verir misiniz?
Kalkınma Ajansları’nın organizasyon yapısı Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofisleri olmak üzere dört unsurdan oluşmaktadır.
Kalkınma Kurulu; bölgesel gelişme hedefine yönelik olarak; bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları, özel kesim, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında iş birliğini geliştirmek ve Ajansı yönlendirmek üzere kurulmuştur. Kalkınma Kurulu, toplantılarında Ajansın yıllık faaliyet ve iç denetim raporları, bölgenin sorunları ve çözüm önerileri, tanıtımı ve potansiyelini görüşüp, değerlendirilerek Yönetim Kurulu’na önerilerde bulunmaktadır. En fazla 100 üyeden oluşan 5 Kalkınma Kurulu’nun aldığı kararlar, Ajans için tavsiye niteliğindedir. Yapılan toplantıların sonuçları Kalkınma Bakanlığı’na raporlanmakta ve toplantıya ilişkin bir sonuç bildirisi yayımlanmaktadır.
Yönetim Kurulu Ajansın karar organıdır. Yıllık çalışma programını kabul etmek ve Bakanlık onayına sunmak, yıl içinde ihtiyaçlara göre bütçeyi revize etmek, yıllık malî raporu ve kesinleşen bütçe sonuçlarını onaylamak, taşınır ve taşınmaz mal alımı, satımı ve kiralanması ile hizmet alımına karar vermek, altı aylık ara rapor ile yıllık faaliyet raporunu Bakanlığa göndermek, Ajans bütçesini onaylamak ve Bakanlığa göndermek, Genel Sekreterlik tarafından sunulan program, proje ve faaliyetlerin desteklenmesine ilişkin teklifler ile kişi ve kuruluşlara yapılacak yardımları onaylamak, Ajansa yapılacak bağış ve hibeleri kabul etmek, personelin işe alınması ve işine son verilmesine karar vermek, Genel Sekreterce belirlenen çalışma birimlerini ve bunlar arasındaki iş bölümünü onaylamak, Genel Sekreteri belirlemek ve Bakanlık onayına sunmak, taşıt dışındaki taşınır malların alımı, satımı ve kiralanması ile hizmet alımı konularında genel sekreterin yetkili olacağı sınırları tespit etmek amacıyla kurulmuştur.
Genel Sekreterlik Ajansın icra organıdır. Genel Sekreter Yönetim Kurulu’na karşı sorumludur.
Yatırım Destek Ofisleri’nin KOBİ’lerle ilişkisi üzerine neler söylemek istersiniz?
Kalkınma Ajansları’nın yatırım tanıtım ve destek faaliyetleri illerde kurduğu Yatırım Destek Ofisleri (YDO) aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Bölgemizde 2011 yılından beri Kars, Ağrı, Ardahan ve Iğdır’da yatırım destek ofislerimiz mevcuttur.
Görev tanımı gereği YDO’ların KOBİ’lerle çok yakın ilişkileri mevcuttur. Hatta il bazında teşkilatlandığından Ajansın KOBİ’lerle en fazla muhatap olan birimleridir diyebiliriz. YDO’ların görevlerine bakıldığında illerine tespit edilen alanlarda yatırımcı çekme, fizibilite hazırlama, illerinin yatırım potansiyelini ulusal ve uluslararası ortamlarda (fuar vb.) tanıtma, yatırımcının yatırım öncesi, sırası ve sonrasında karşılaşacağı bürokratik sorunları çözüme kavuşturma, işletmelerin vizyonunu açacak konularda eğitimler verme, girişimcilik kültürünü geliştirme, Ajansın mali desteklerinin yanı sıra diğer devlet teşvik ve destekleri konusunda bilgilendirme yapma, Ekonomi Bakanlığı’nın yatırım teşvik belgesi süreçlerini yürütme, önemli yatırım konularında lobi faaliyetleri gerçekleştirme, KOBİ’lerin mali destek programlarına başvuru dosyası hazırlama süreçlerine teknik destek sağlama gibi birçok faaliyeti icra ederler. YDO’larımız çok sayıda KOBİ’mizin bölgede yatırım kararı almasını ve Ajansın mali desteklerine veya yatırım teşvik belgesine başvuru yapmasını sağlayarak üretime, ihracata ve istihdama önemli katkıda bulunmuşlardır.
Hâlihazırda KOBİ’lerimizin yatırım ile ilgili her konuda yerelde yeterli ve nitelikli bilgi ve yardım alabileceği tek kurum Yatırım Destek Ofisleridir. Örneğin Organize Sanayi Bölgesi’ne bir yatırımcı geldiğinde Ofislerimiz onu aracıyla havalimanından alır, sahayı gezdirir, yer tahsisine yönelik başvuru dosyasının hazırlanmasına yardım eder ve sektörüne en uygun devlet desteği hangisi ise ondan faydalandırmak üzere gerekli çalışmaları yapar. Bu süreçte bürokratik engeller ortaya çıkarsa sorunları ilgili kurumlar ile birlikte çözmeye çalışır. Bazı YDO’larımız il dışından gelen işletme müdürleri için kiralık daire bile aramıştır. Bu sebeple YDO’ların farkı sadece bilgi vermesinde değil, aynı zamanda yatırımcı ile birlikte hareket ederek ona yol göstermesindedir.
Ajansınıza sunulan projelerin alabilecekleri mali destek için alt ve üst sınırlar nedir?
Ajansımız kurulduğu günden bu yana girişimcilere ve kamu kurumlarına çeşitli şekillerde mali destek sağlamaktadır. Programlara göre farklılıklar arz etmekle birlikte, 25.000 ila 750.000 TL arasında tutarlarda destek alınabilmektedir. Hibe destek tutarı proje bütçesi üzerinden hesaplanmakta olup, toplam bütçenin %’i ila u’i arasında hesaplanmaktadır.
Bölgenizde desteklenecek alanlar nelerdir ve bunu hangi kriterlere göre belirliyorsunuz?
Bölgedeki çalışmalarımızdan edinilen tecrübeler, saha çalışmaları, istatistikler, resmi veriler, teklif ve öneriler değerlendirilerek 10 yıllık bölge planları hazırlanmakta, planlardaki önceliklere uyumlu olacak şekilde güncel bölge ihtiyaçlarını karşılayan kriterlere göre belirlenmektedir. Örneğin, içinde bulunduğumuz dönemde Ajansımız tarafından hazırlanmış olan ‘TRA2 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı’ uygulanmaktadır. Bölge Planı’ndaki gelişme eksenleri doğrultusunda öncelikler baz alınarak destek programları tasarlanmaktadır. Mali Destek Programları kapsamında; hayvancılık, turizm, İmalat sanayi alanındaki destekler ile küçük ölçekli altyapı destekleri, sosyal içerikli projeler ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik destekler de verilmektedir. Bölgemizde öne çıkan turizm, süt sığırcılığı ve imalat sektörlerine özel bir önem atfedilmektedir. Ayrıca teknik destek ve doğrudan faaliyet desteği kapsamında her türlü eğitim, araştırma ve danışmanlık faaliyetleri için de ajansımız kaynak ayırmaktadır.
Girişimcilere proje hazırlama aşamasında da destek veriyor musunuz?
Evet veriyoruz. Proje Teklif Çağrısı’ndan sonra başvuru sürecinde isteklilere yönelik olarak bölgemizdeki dört il ve gerekli görülen ilçe merkezlerinde proje döngüsü yönetimi eğitimi (PCM) verilmektedir. Bunun yanında proje hazırlama sürecinde Ajans ve YDO merkezlerimizde teknik yardım masaları kurularak potansiyel başvuru sahipleri için bilgilendirme faaliyetleri yürütülmektedir. Ajansımız gerek program yönetimi birimimiz gerekse de YDO’larımız vasıtasıyla zaman zaman proje hazırlama konusunda eğitimler vermektedir. YDO’larımız özellikle KOSGEB Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri düzenlemekte ve çok sayıda kişinin kendi işini kurmasına vesile olmaktadır. Bu çerçevede bugüne kadar Iğdır’da 159, Ağrı’da 1275, Kars’ta 886 ve Ardahan’da 608 kişiye uygulamalı girişimcilik eğitimi verilmiştir.
Size ulaşan projeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tarafsızlık ve şeffaflık prensipleri çerçevesinde kamu, özel sektör veya akademik alanda proje tecrübesi olan, bölge içinden ya da bölge dışından Bağımsız Değerlendiriciler tarafından projelerin ilk değerlendirmesi gerçekleştirilmektedir. Bunun ardından, görece daha tecrübeli üyelerden teşkil edilen Değerlendirme Komitesi tarafından ikinci değerlendirme yapılmaktadır. Nihai olarak yapılan değerlendirmeler Yönetim Kurulu incelemesinden geçip uygun görüldüğü takdirde kamuoyuna ilan edilerek sözleşme imzalanmasının ardından destek süreci başlatılmaktadır.
Dileyen herkes desteklerinizden yararlanabilir mi?
Başvuru rehberlerinde belirtildiği üzere, programların içeriğine göre farklılık gösterebilen şartları taşıyan, tüm kişi ve kurumlar uygun başvuruda bulunarak desteklerden faydalanabilir. Bazı programlarda bireysel başvuru yani gerçek kişilerin başvuru yapması mümkün olsa da genellikle tüzel kişilik sahipleri başvuru yapabilmektedir. Girişimcilerin işletme kurması zorunlu tutulmaktadır.
Eklemek istediğiniz başka bir konu var mı?
Okurlara şunu da hatırlatmak isterim ki başvuru yapmaktan kesinlikle çekinmesinler. Proje başvuru esasları ve Ajans destekleri ile ilgili en güncel ve ayrıntılı bilgilere www.serka.gov.tr adresli Ajansımızın resmi internet sitesini ziyaret ederek ulaşabilirler.
Röportaj: Emel Lakşe
