DOĞAKA Kalkınma Ajansı’nın bünyesindeki iller ve faaliyetleri hakkında bilgi verir misiniz?
Merkezi Hatay’da bulunan Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA), Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinden oluşan TR63 Bölgesinde ekonomik ve sosyal gelişmeyi katılımcı bir yaklaşımla planlamak ve uygulamak üzere 14.07.2009 tarihinde kurulmuştur.
DOĞAKA, “Nitelikli insan kaynağı ve gelişmiş alt yapı olanakları ile rekabet gücü ve yaşam kalitesi yüksek bölge” vizyonu çerçevesinde 2014-2023 yıllarını kapsayacak şekilde hazırlanan Bölge Planı’nda yer alan hedeflere ulaşabilmek amacıyla mali ve teknik destek programları, yatırım destek, tanıtım, eğitim, bilgilendirme, araştırma ve strateji geliştirme faaliyetleri yürütmektedir.
Ajans tarafından gerçekleştirilen analiz ve değerlendirmeler sonucunda ilan edilen Mali Destek Programları kapsamında 2010-2016 yılları arasında 363 projeye 85 TL destek sağlanmıştır. Programlar kapsamında bölgede öne çıkan ana metal sanayi, tekstil, metal mutfak eşyası, mobilyacılık, ayakkabıcılık ve gıda sektörlerinde KOBİ’lerin üretim teknolojilerini geliştirmelerine ve ürün katma değerini artırmalarına yönelik destekler sağlanmıştır.
Mali Destek Programlarının yanı sıra, danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunan Teknik Destek Programı kapsamında bugüne kadar 1,5 milyon TL bütçeli 390 projeyi destekleyerek 15 bin kişiye eğitim/danışmanlık hizmeti verilmiştir. Ayrıca bir diğer destek mekanizması olan Doğrudan Faaliyet Mali Destek Programı ile de bölgemizdeki araştırma, planlama, fizibilite projeleri desteklenmiştir. İskenderun Lojistik Mastır Planı, Osmaniye Demir-Çelik Sanayinde Kümelenme Raporu, Kahramanmaraş Kuyumcukent İhtisas Sanayi Sitesi Fizibilite Raporu, Doğrudan Faaliyet Destek Programı sonucunda yatırım ortamını iyileştirmeye yönelik hazırlanan çalışmalar arasında yer almaktadır. Son olarak bölgesel gelişmenin hızlandırılması ve bölgenin rekabet edebilirliğin güçlendirilmesi amacıyla özel sektörün ihtiyaç duyduğu alanlarda üretim ve ihracat kapasitesini geliştirmek ve iyi uygulama örnekleri oluşturmak amacıyla Güdümlü Proje Desteği uygulanmaktadır. Program kapsamında Kahramanmaraş ilinde başta kuyumculuk ve metal mutfak eşya sektörleri olmak üzere birçok sektörün tasarım ve kalıp aşamasında faydalanabileceği “Tasarım ve 3D Modelleme Merkezi” kurulmaktadır. Ayrıca Kahramanmaraş Göksun ilçesinde elma ve Hatay Dörtyol ilçesinde turunçgil üreticilerinin/işlemelerinin kullanımına yönelik modern soğuk hava depoları kurulması amacıyla çalışmalar devam etmektedir.
DOĞAKA tarafından yerel potansiyeli harekete geçirmek, işbirliği imkânlarını geliştirmek, bölgenin tanıtımını yapmak ve sektörel stratejilere yön vermek amacıyla seminer, konferans, kongre, fuar katılımı gibi pek çok faaliyet gerçekleştirilmektedir. 2016 yılı içerisinde Hatay Turizm Çalıştayı, Seyahat Blog Yazarları Kahramanmaraş Gezisi, Kahramanmaraş Dondurma Sektörü Çalıştayı, Mobilyacılık Alım Heyeti Etkinliği gibi organizasyonlar gerçekleştirilmiş; sektör temsilcileri ile birlikte mobilyacılık, turizm, ayakkabıcılık ve gıda fuarlarına katılım sağlanarak firmalarımızın yeni iş artırılmasına katkı sağlanmıştır.
Söz konusu çalışmaların yanı sıra Ajansımız tarafından tematik alanlarda firmalarımızın kurumsal kapasitelerini artırmaya yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri gerçekleştirilmektedir. Ulusal ve uluslararası fon kaynaklarından yerel paydaşların etkin bir şekilde faydalanabilmesi amacıyla proje hazırlama eğitimleri, ayakkabıcılık sektör temsilcilerine yönelik kurumsallaşma ve markalaşma eğitimi, mobilyacılık sektör temsilcilerine yönelik dış ticaret ve uluslararası pazarlama eğitimi ve kendi işini kurmak isteyenlere yönelik KOSGEB iş birliğinde Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri 2016 yılında gerçekleştirdiğimiz eğitimler arasında yer almaktadır. Ayrıca her 3 ilimizde yer alan Yatırım Destek Ofislerimiz tarafından yatırımcılara yönelik Ajans ve diğer kurum destekleri, yatırım yeri, izin ve ruhsatlar vb. hususlarda ücretsiz danışmanlık desteği sağlanmaktadır.
Ajansın faaliyet bölgesinin öne çıkan sektörlerinde ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmak ve rekabet gücünü artırmak amacıyla araştırma ve analiz çalışmaları gerçekleştirmektedir. 2016 yılı içerisinde çimento, filtre, kesme çiçekçilik, kuyumculuk, seracılık, yaş meyve-sebze, yer fıstığı ve zeytincilik olmak üzere 8 başlıkta sektör raporu hazırlanarak yatırımcıların hizmetine sunulmuştur. Bununla birlikte, TR63 Bölgesi’ndeki illerin ekonomik gelişmelerinin zaman içerisindeki değişiminin takibinin yapılması ve sonuç olarak, bu illerin mevcut ekonomik görünümlerinin ortaya konulması amacını taşıyan İl Ekonomik Görünüm Raporları hazırlanmıştır. 2017 yılı içerisinde ise TR63 Bölgesi Ortak Pazarlama Ajansları Araştırma ve Fizibilite Çalışması, Kanatlı Hayvancılık Sektör Raporu ve Tesis Fizibilitesi, Meyve Dondurma ve Meyve Suyu Konsantresi Tesis Ön Fizibilitesi, TR63 Bölgesi’nde Seracılık Fizibilitesi, TR63 Bölgesi Güneş Enerjisi Potansiyeli ve Yatırım Fizibilitesi, Elektrikli Ev Aletleri Tesis Fizibilitesi çalışmaları tamamlanarak yatırımcıların faydasına sunulacaktır.
Finansal kaynaklarınız nedir?
Ajansın finansal kaynakları 5449 sayılı kanunun 19 uncu maddesinde tanımlanmıştır. Bunlar özet olarak sırasıyla aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:
Merkezi bütçeden yapılacak aktarımlar: Bu gelir genel bütçe vergi gelirleri üzerinden Yüksek Planlama Kurulu (YPK)tarafından belirlenecek miktarda ajansa kalkınma bakanlığı tarafından yapılan kaynak aktarımını ifade etmektedir. Yıllık yaklaşık olarak ülkemizdeki tüm ajanslara toplamda 500 – 550 milyon TL tutarında bir pay ayrılmaktadır. Ajansımıza da bu paydan yaklaşık olarak 20 milyon TL kaynak aktarılmaktadır. Mahalli idarelerden yapılacak aktarımlar. Bu finansman kaynağında ajansın yerelliği ön plana çıkmaktadır. Ajansın görev alanı içerisindeki il özel idarelerinden bir önceki yıl gerçekleşen gelirlerinin %1’i belediyeler ve ticaret ve sanayi odalarından ise yine bir önceki yıl gerçekleşen gelirlerinin % 0,5’i oranında katkı payı tahsil edilmektedir.
Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca yapılan bağış ve yardımlar: Ajans tüzel kişiliği olarak ulusal ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlara yapılan başvurular sonucunda elde edilen kaynaklardır. Belirli bir düzeni yoktur ancak ajansın talepleri, başvuruları başarılı bulundukça proje bazlı kaynak aktarımı gerçekleşmektedir.
Faaliyet gelirleri: Bu gelir türünde ise nadiren işlem yapılan idari para cezaları, mevduatlarımızdan faiz geliri elde edilmesini ifade edebiliriz. Bu tür gelirler önceliğimizi değildir. Ajans faaliyetlerini icra ederken herhangi bir kar amacı gütmemekte olup kamu hizmetini yerine getirmektedir.
Özet itibariyle tüm gelirlerden bir bütçe yılı içerisinde yaklaşık olarak 40 milyon TL nakit akışı sağlanmaktadır.
Projelerin alabilecekleri mali destek için alt ve üst sınırlar nedir?
Ajansımıza sunulan projelerdeki alt ve üst sınırlar program bazlı olarak değişmektedir. Genel olarak ifade etmek gerekirse, Ajans desteğinin alt sınırı 30.000 TL, üst sınırı ise 750.000 TL’dir. Destek oranlarında ise alt sınır %, üst sınır u olarak uygulanmaktadır.
Bölgenizde hangi alanları destekliyorsunuz ve bunu hangi kriterlere göre belirliyorsunuz?
2014-2023 yıllarını kapsayan Bölgemizin ulusal ve uluslararası konumunun, mevcut kaynak ve potansiyellerinin analizini yaparak stratejik sektörlerimizi belirlediğimiz TR63 Bölge Planını hazırladık. Ayrıca Bölge Planında Enerji, Sanayi, Turizm, Lojistik ve Tarım Bölge Planında öne çıkan sektörlerimiz arasında yer alıyor. Ajansımızın tüm faaliyetlerinde olduğu gibi destek programlarının içeriğinin belirlenmesinde de temel referansımız TR63 Bölge Planı 2014-2023 strateji metni olmaktadır.
DOĞAKA olarak bölgemizin rekabet gücünün yüksek olduğu sektörlere ağırlık vermekteyiz. Buna göre en çok destek verdiğimiz alanları gıda, ayakkabıcılık, mobilyacılık, ana metal, tekstil, metal mutfak eşya sektörleri olarak belirtebiliriz. Bunun yanı sıra altyapı programlarımızda turizm altyapısının ve sosyal altyapının iyileştirilmesi amacıyla destek verdiğimiz projeler bulunmaktadır.
Mali desteklerde firmaların üretim teknolojilerini ve ürün katma değerini artırmalarına yönelik makine, ekipman alımları ile beşeri ve kurumsal yapılarını geliştirmelerine yönelik hizmet ve yazılım alımları gibi konular Ajansımız tarafından desteklenmektedir. Ayrıca kamu sektörüne yönelik altyapı programları ile kentsel ve sosyal altyapının geliştirilmesine yönelik destekler sağlamaktayız. Bunun yanı sıra Ajans destekleri arasında kar amacı gütmeyen kuruluşların bölgesel kalkınmaya katkı sağlayacak nitelikte araştırma, analiz, fizibilite ve planlama çalışmalarına hibe desteği sağlayan Doğrudan Faaliyet Desteğimiz bulunmaktadır. 14 iş gününe kadar danışmanlık ve uzman desteği sağlayan Teknik Destek programlarımız bulunmaktadır.
Girişimcilere proje hazırlama aşamasında da destek veriyor musunuz?
Ajansımız tarafından uygulanan destek programlarından yararlanmak isteyen tüm yatırımcılarımıza yönelik bilgilendirme ve eğitim programları düzenlenmektedir. Bizzat Ajans uzmanları tarafından yürütülen bu çalışmalar tüm ilçelerimizde ayrı ayrı olmak üzere ücretsiz ve herkesin katılımına açık şekilde yapılmaktadır. Ayrıca proje hazırlayan ve projesinde belirli bir aşamaya gelmiş yatırımcılarımıza yönelik Teknik Yardım Masaları kurulmaktadır. Teknik Yardım Masalarında da yine Ajans uzmanlarımız görev almakta olup kamu sektörü, sivil toplum örgütleri ve KOBİ’lere yönelik proje hazırlama konusunda bire bir destek sağlamaktadırlar.
Proje değerlendirmelerini nasıl yürütüyorsunuz?
Proje değerlendirmeleri Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği’nde belirtilen hususlar çerçevesinde 5 aşamada gerçekleştirilmektedir. İlk aşamada, Ajans uzmanları tarafından projelerin İdari ve Uygunluk Kontrolü yapılmakta ve proje başvurusunun evrak kontrolü yapılmakta ile konu olarak uygunluğu değerlendirilmektedir. İkinci aşamada Bağımsız Değerlendiriciler tarafından projenin, destek programı önceliklerine ne kadar uygun olduğu ve projede öngörülen yatırımın tutarlılığı değerlendirilmektedir. Üçüncü aşamada Değerlendirme Komitesi tarafından tüm projeler, hem bölgesel öncelikler hem de tutarlılık açısından yeniden ele alınır. Dördüncü aşamada Genel Sekreterlik tarafından görevlendirilen Ajans uzmanları, proje yerine gidip ön izleme ziyareti yaparak proje hakkında ön değerlendirme yaparlar. Tüm bu değerlendirme aşamalarının sonuçları beşinci ve son aşama olan Yönetim Kurulu aşamasına taşınır ve projeler hakkında nihai kararı Ajans Yönetim Kurulu verir.
Desteklerinizden yararlanmak için ön şartlarınız nelerdir?
Ajansımız tarafından uygulanan mali destek programları bölgesel ihtiyaçlar doğrultusunda planlanmaktadır. Buna göre hazırlanan program rehberlerinde, program öncelikleri, destek programlarından kimlerin ne şekilde yararlanabilecekleri, destek alt ve üst limitleri vb. hususlar belirtilir. Genel olarak, en az 6 ay önce kurulmuş ve faaliyette olan KOBİ statüsündeki işletmeler destek programlarımızdan yararlanabilmektedir. Bunun dışında alt yapı yönelik Mali Destek Programları ile Doğrudan Faaliyet Desteği, Teknik Destek programlarımızda kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşları da yararlanıcı olabilmektedir.
Ajansın diğer faaliyetleri hakkında da okuyucularımızı bilgilendirir misiniz?
Ajansımız faaliyetlerine başladığı 2010 yılından bu yana, sağladığı mali desteklerin yanı sıra ulusal ve uluslararası fonların da Bölgemize kazandırılmasına yönelik çalışmalar yürütmüştür. Ayrıca ajansımız bölgemizin rekabet gücünü artırmak amacıyla yurt içinde ve yurt dışında ulusal ve uluslararası sektörel ihtisas fuarlarına katılım sağlamaktadır. Ajansımızın diğer önemli hizmet kollarından bir diğeri de kurumsal yayın hazırlıklarındandır. Ajansımız tarafından kurumsal faaliyetlerin ve bölgemizde yer alan kurum ve kuruluş temsilcileri ile mülakatların yer aldığı DOĞAKA Bülten Dergisi periyodik olarak yayınlanmaktadır. DOĞAKA Bülten’in yanı sıra 2016 Yılı Mali Destek Programları afiş ve rehber tasarımları ile Ajansımız tarafından yürütülen başarılı projelerin yer aldığı 2011-2012 Başarılı Projeler Kataloğu çalışması hazırlanmıştır.
Röportaj: Emel Lakşe
