Güney Ege Kalkınma Ajansı’nın faaliyetleri hakkında bilgi verir misiniz?
Güney Ege Kalkınma Ajansı 2009 yılında kurulmuş olup; yerel potansiyeli harekete geçirmek misyonuyla şeffaflık, yenilikçilik, eşitlik ve verimlilik bilinci çerçevesinde bölge kalkınmasına katkı sağlayacak faaliyetlerini Aydın, Denizli ve Muğla illerinin oluşturduğu Güney Ege Bölgesi’nde yürütmektedir. Bölgede nitelikli bilgi üretme misyonuyla çalışmalarına yön veren GEKA; yürüttüğü destek programları, yatırım faaliyetleri ile planlama ve analiz çalışmalarıyla bölge kalkınmasına yön veren bir kurum olma konusunda faaliyetlerine devam etmektedir. Ajans bölge planında yer alan gelişme eksenleri ile gerçekleştirdiği planlama ve analiz çalışmaları ışığında, bölge ekonomisinin rekabet edebilirlik düzeyinin arttırılması amacıyla bölgenin ihtiyaçlarını belirleyerek uygun destek programları tasarlayarak bu programları yönetir. Ayrıca; Bölgede kamu, özel sektör ve STK’lar arasında işbirliğinin geliştirilmesi, iş ve yatırım imkanlarının ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtılarak bölgeye yatırım çekilmesi, yatırımcılara teknik bilgi desteği verilerek danışmanlık yapılması, planlama ve proje geliştirme kapasitesinin arttırılması, desteklenen proje ve faaliyetlerin izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması, ulusal/uluslararası kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılarak ortak projelerin geliştirilmesi GEKA’nın çalışmaları arasındadır.
Güney Ege Kalkınma Ajansı’nın faaliyet alanındaki illere yönelik gerçekleştirdiği çalışmalar ve söz konusu illerin mevcut ekonomik durumuyla ilgili bilgi verir misiniz?
Ajansımız, sorumluluk sahası olan Aydın, Denizli ve Muğla illerinde Yatırım Destek Ofisleri tarafından, yatırım ortamının iyileştirilmesine, yatırım olanakları ile destek mekanizmalarının tanıtılmasına ve desteklerden yararlanma oranının artmasına katkı sağlanmasına yönelik çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. Bu kapsamda, bölge illerinin ve yatırım olanaklarının tanıtımı; yatırım arazisi araştırması ve alternatif yatırım alanları konusunda bilgilendirme; yerli ve yabancı yatırımcıların ağırlanması, saha ziyaretleri ve incelemelerde bulunulması; firma, kurum ziyaretleri ve yatırımcıların eşleştirilmesi, girişimci-melek yatırımcı buluşturulması; ilin yatırım olanaklarına ve sektörel destek mekanizmalarına ilişkin bilgilendirici, yönlendirici dokümanlar hazırlanması, Türkiye’deki destek mekanizmaları hakkında bilgilendirme ve danışmanlık hizmetleri sunulmaktadır. Bereketli topraklarında birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olmasından dolayı zengin bir kültürel mirasa sahip olan Aydın, Denizli ve Muğla illerinin ekonomisine yön veren başat sektörlere kısaca bakacak olursak; söz konusu sektörler ve faaliyetler geçmişten günümüze bölgenin karakteristik özelliklerini belirler. Öncelikle Türkiye’nin “Anadolu Kaplanı” olarak adlandırılan kentlerinden biri olan, ihracatta 8’inci sırada yer alan, ticari geçmişi 7500 yıl öncesine dayanan, girişimci ve öncü yanıyla öne çıkan Denizli’yi ele alalım. Denizli günümüzde yatırımcılara; tekstil ile konfeksiyondan mermerciliğe, bakır tel ve kablo sanayiinden makine üretimine, organik tarım ile seracılıktan metal ve haddeciliğe, dericilikten cam ve çimentoya, kimyasal ve plastik üretiminden geri dönüşüme, bağcılık ve şarap üretiminden sağlık, termal ve ekoturizme uzanan geniş potansiyelde yatırım yapma olanağı sunmaktadır. Denizli’de iş ve yatırım olanaklarının tanıtımı, yatırım ortamının iyileştirilmesi ile destek mekanizmalarının tanıtılması ve desteklerden yararlanma oranının artmasına katkı sağlanmasına yönelik çeşitli faaliyetler yürüten Denizli Yatırım Destek Ofisi tarafından yerli ve yabancı yatırımcı ve girişimcilere yönelik danışmanlık faaliyetleri sürdürülmektedir.Denizli Yatırım Destek Ofisi, ildeki OSB’ler ve ilgili kurum/kuruluşlar ile yakından çalışmakta, KÜSİ Komisyonu, OSB Komisyonu gibi komisyonlarda yer almakta ve bu kapsamda ortak çalışma kültürü ile faydalı çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Denizli Yatırım Destek Ofisi koordinesinde; ilgili kurum/kuruluş temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen toplantı, çalıştay, kurumlar arası bilgi alışverişi ile araştırma, saha çalışmalarından elde edilen tecrübeler ile hazırlanan ve GEKA Yönetim Kurulu tarafından onaylanan Denizli İl Yatırım Destek ve Tanıtım Stratejisi ile 2017 Eylem Planı kapsamında hem faaliyetler yürütülmekte hem de diğer kurumların çalışmalarına dair gelişmeler izlenmektedir. MÖ 3000’lere kadar uzanan tarihi boyunca nice medeniyete ev sahipliği yapmış olan Muğla ise, Akdeniz ile Ege’nin, yeşille mavinin buluştuğu noktadaki konumuyla Türkiye’nin güneybatısından dünyaya açılan bir penceredir. Birçok medeniyetin izlerini taşıyan, mimarlık, sanat, bilim ve felsefede antik dünyanın önemli merkezlerinden biri olan Muğla dünyanın yedi harikasından biri olan Bodrum’daki Mauseleum’a ev sahipliği yapar. İki ulusal ve uluslararası havalimanı, 9 deniz hudut kapısı, 24 yat limanı ve kara yolu ağı ile gelişmiş ulaşım altyapısına sahiptir. Muğla’nın ürün değeri, ihracat ve istihdam kapasitesi açısında öncü sektörleri arasında yer alan tarımsal üretim, su ürünleri, deniz-kum-güneş turizmi, madencilik ve yat imalat sektörleri kısa vadeli yatırım çekilebilecek alanlardır. Öncelikli sektörleri olan medikal turizm, yenilenebilir enerji, organik tarım, tarıma dayalı sanayi, ekolojik turizm ile tıbbi-aromatik bitki üretim-işleme sektörleri orta vadede gelişmeye açık yatırım alanlarıdır.
Yaşam standartları ve eğitim kalitesinin yüksekliğinden dolayı Bilgi-İletişim Teknolojileri; hammaddeye yakınlık ve ar-ge altyapısı ile kozmetik sanayi sektörleri katma değeri yüksek uzun vadeli yatırım alanlarıdır. Muğla Yatırım Destek Ofisi tarafından söz konusu yatırım alanlarının etkin tanıtımı, yatırım alanları önündeki engellerin tespit edilip düzeltilmesi için; il yatırım ortamı çalışması hazırlanarak yerli yatırımcıların hizmetine sunulmuştur. Yabancı yatırımcılar için çalışmanın İngilizcesi hazırlanmaktadır. Ayrıca, organik tarım yatırım raporu gibi önceden belirlenen sektörlerin yatırıma ilişkin sektör analizleri yapılmaktadır. İl yatırım destek ve tanıtım stratejisi kapsamında belirlenen sorun-hedef ve eylem planları çerçevesinde yatırım ortamının iyileştirilmesi için yetkili kurumların işbirliğiyle çalışmalar yürütülmektedir. Ayrıca; yatırımcıların devlet destek ve teşviklerine ulaşımını kolaylaştırmak için Muğla YDO tarafından yapılan www.yatirimadestek.com web sitesi sürekli güncel tutulmaktadır. Dağlarından yağ, ovalarından bal akan, gökyüzü altındaki en güzel yeryüzü olarak tarif edilen Aydın şehrimizi ekonomik yönden ele alacak olursak, coğrafi konumu, verimli ovaları, hammadde kaynaklarına yakınlığı, organize sanayi bölgeleri, genç, dinamik ve vasıflı nüfusu ile başta tarım, turizm ve hizmet sektörlerinde olmak üzere gelişen ve yükselen bir konumdadır. Sanayi sektörü bakımından önemli bir potansiyele sahip olan Aydın ilimiz, makine ve otomotiv yan sanayi alanlarındaki ihracat kapasitesiyle ön plana çıkmaktadır. Aydın, yeraltı ve yer üstü zenginlikleriyle, sanayi, turizm, enerji ve tarım sektörlerinde önemli bir potansiyele sahiptir. İlin ekonomisi temel olarak hizmetler sektörü, sanayi ve tarım sektöründe yürütülen faaliyetler ile gelişmektedir. Yeraltı kaynakları bakımından Albit üretiminde Dünya’da birinci, Feldspat üretiminde ise Türkiye’de ilk sıralarda yer almaktadır. İl genelinde 19 Jeotermal Enerji Santrali ile Aydın jeotermal enerjinin de başkentidir. 2016 yılında ilan edilen TEKNOPARK ve 6 faal organize sanayi bölgesi ile üniversite sanayi işbirliği noktasında Aydın’da önemli adımlar atılmıştır. Deniz, kum, güneş turizminin yanı sıra doğa turizminden kültür turizmine, dalıştan, yürüyüşe, bisikletten, paraşüte, sağlık ve termal turizminden geleneksel el sanatlarına kadar geniş bir yelpazede alternatif turizm çeşitliliği sunar. Aydın’ın Kuşadası ve Didim ilçeleri özellikle Türkiye’de kitle turizminin ilk başladığı turizm merkezlerimizden olup, özellikle Kuşadası kruvaziyer turizminin öncüsü kentlerimizdendir. Aydın Yatırım Destek Ofisimiz tarafından; ilin yatırım ortamını iyileştirmek amacıyla Aydın il yatırım destek ve tanıtım stratejisi ilgili paydaşların katılımı ile hazırlanmıştır. Strateji kapsamında belirlenen hedeflere yönelik olarak 10 adet uygulama belirlenmiş ve eylem planı oluşturulmuştur. Strateji yönetim kurulu onayı ile uygulamaya geçmiştir. İlimizin gelişmesine katkı sağlayacak yatırımlardan biri olarak kabul edilen Aydın Serbest Bölge fizibilitesinin çalışmaları birimimizce yürütülmektedir. Kurulacak olan serbest bölgenin 10 bin kişilik istihdam sağlayacağı ve ihracatımızı da 2023 hedeflerine uygun olarak 2 milyar dolar mertebesine taşıyacağı ön görülmektedir. Yatırım destek ofisi uzmanlarımız üye oldukları komisyonlar ve KUSİ çalışmaları ile ilin yatırım ortamını yakından takip etmekte ve ilgili kurumlara raporlamaktadır.
Ajansınızın finansal kaynakları nelerdir?
Ajansların gelir kaynaklarına bakıldığında en önemli gelir kalemi genel bütçeden ayrılan paydır ve her bir ajansa nüfus, gelişmişlik düzeyi ve performans ölçütlerine göre dağıtılmaktadır. Diğer bir önemli kaynak ise; bir önceki yıl gerçekleşen bütçe gelirleri üzerinden, bölgedeki belediyelerin cari yıl bütçesinden aktarılacak paydır. Bunlara ek olarak bölgedeki ticaret ve sanayi odalarından bütçeleri oranında alınan paylar ajansımızın diğer finansman kaynaklarını oluşturmaktadır.
Ajansınıza sunulan projelerin alabilecekleri mali destek için alt ve üst sınırlar nedir?
Desteklenecek projeler kapsamında verilecek hibelerin alt ve üst sınırları program bazında belirlenmekte ve değişiklik gösterebilmektedir. Her bir program için farklılık gösteren destek miktarlarından şu ana kadar verilen en yüksek hibe tutarı proje başına 750.000 TL olarak gerçekleştirilmiştir.
Bölgenizde desteklenecek alanlar nelerdir ve bunu hangi kriterlere göre belirliyorsunuz?
Ajansımız koordinasyonunda bölgedeki paydaşlarla işbirliği içerisinde Aydın-Denizli-Muğla Bölgesinin 2014-2023 dönemini kapsayan gelişme planı hazırlanmıştır. Bu planda bölgenin 2023 vizyonu; “Yaşam kalitesi yüksek, yeniliğe dayalı üreten, doğasını koruyan, küresel turizm odağı Güney Ege” olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda; turizmde çeşitliliğin artırılarak dört mevsime yayılması, üretimde yüksek katma değerli ve yenilik odaklı dönüşüm, sürdürülebilir çevre, sosyal kalkınmanın gerçekleştirilmesi Ajans için öncelikli gelişme alanlarıdır. Bölgenin 2023 vizyonun gerçekleştirilmesine en fazla katkı sağlayacak alanlarda Ajansımız destek programları tasarlayarak yürütmektedir. Geçmiş dönem destekleri incelendiğinde alternatif turizm ve yüksek katma değerli üretim temalarının öne çıktığı görülmektedir. Girişimcilere proje hazırlama aşamasında da destek veriyor musunuz? Ajansımız her mali destek programını ilan ettikten sonraki iki hafta içerisinde sorumluluk sahamızda bulunan her ilde ve programın konseptine uygun düşen büyük ilçelerde olmak üzere 2 günlük ücretsiz proje hazırlama eğitimleri düzenlemektedir. Eğitimlerden isteyen herkes faydalanabilmektedir. Bunların yanında Ajansımızın yürüttüğü Doğrudan Faaliyet Desteği (Fizibilite Desteği) ve Teknik Destek programlarıyla da bu alanda bölgede çeşitli projelerin yürütülmesini sağladık. Bu projelerden biri olan "Güney Ege Bölgesi’nde Kadınların Girişimcilik Potansiyelinin Artırılması (Bir İş Kurmak Bir Hayata Dokunmak)” projesidir. Proje ile Aydın, Denizli ve Muğla’da yaklaşık sekiz bin kadına ulaşılarak anketler yapılmış ve eğitimler verilmiş, böylece kadın girişimciliğin desteklenmesi konusunda farkındalık oluşturulmuştur. Doğrudan Faaliyet Destek programı (Fizibilite Desteği) kapsamında desteklediğimiz “Melek Yatırımcılar Güney Ege’de” isimli proje ile Aydın, Denizli, Muğla’daki potansiyel yatırımcıların, ‘melek yatırımcılık’ kavramı ile tanıştırılması, onların katma değeri yüksek ürün ve hizmet üretimi üzerine çalışan girişimciler ile buluşturulması ve bölgenin sürdürülebilir rekabetçi bir yapıya kavuşması sağlanmıştır. Ajansımızın yine geçtiğimiz yıllarda yürüttüğü Bölgesel Yenilik ve Girişimcilik Stratejisi geliştirme çalışmalarının sonuçlarına göre; Bölgede yenilik odaklı girişimciliğin sağlanması ve güçlendirilmesi için gereken temel unsurlar şu şekildedir. Bölgede öncelikli konu ve sektörlerin belirlenerek bu sektörlerde yenilik performansının artırılması, yeniliğe dayalı yeni firmaların kurulmasının sağlanması, yenilik faaliyetlerinin etkinliğini artırmak için gerekli altyapı ve imkanların sağlanması ile üniversite, yatırım/sermaye şirketleri ve kümelerin birlikte tasarladığı eğitim, rehberlik, girişimcilik geliştirme, desteklere yönlendirme vb. birbirini destekleyen sistemlerin geliştirilmesinin sağlanması gerekmektedir.
Size ulaşan projeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Mali destek programları kapsamında sunulan projeler öncelikle bağımsız değerlendiriciler tarafından değerlendirilir. Projenin puanı alanında uzman olan ve birbirinden habersiz iki bağımsız değerlendiricinin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak belirlenir. Daha sonra değerlendirme komitesi bağımsız değerlendiriciler tarafından değerlendirilmiş projeleri tekrar değerlendirir ve asil ve yedek olmak üzere proje listelerini oluşturur. Oluşturulan listeler Yönetim kurulunun onayıyla son halini alır ve Ajans resmi web sitesinden ilan edilir. Güney Ege Bölge Planı vizyonu çerçevesinde; bölgemizdeki kurumsal ve yerel kapasiteyi geliştirme odaklı faaliyetlere destek sağlamak amacıyla yürüttüğümüz Teknik Destek programımızda ise; Ajans’a sunulan her proje başvurusu, Genel Sekreter tarafından görevlendirilen Ajans uzmanlarından oluşan en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir. Değerlendirme; ön inceleme ve nihai değerlendirme olmak üzere iki aşamalıdır. Başvurular, en yüksek puandan başlamak üzere sıralanır ve rehberde belirtilen bütçenin tamamı kullandırılıncaya kadar olan teklifler Teknik Destek Programından destek almaya hak kazanırlar. Bir diğer destek mekanizmamız olan ve Güney Ege Bölgesi’nin rekabetçilik düzeyini artıracak, bölgesel kalkınmaya ivme kazandıracak, bölge için önemli stratejik eylemlerin başlatılmasını ve gerçekleştirilmesini sağlayacak kritik öneme haiz araştırma, planlama, fizibilite ve benzeri diğer faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla yürüttüğümüz Fizibilite Desteği’nde ise değerlendirme şu şekilde olmaktadır. Ajansa sunulan her bir proje Genel Sekreter başkanlığında Ajans uzmanlarından oluşturulan en az üç kişilik bir değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirme sürecine alınır. Değerlendirme süreci iki temel aşamadan oluşmaktadır: Ön İnceleme ile Teknik ve Mali Değerlendirme. Ön inceleme aşamasında idari kontrol ile uygunluk kontrolü yapılır. Faaliyet teklifi, başvurunun Ajansa ulaştığı tarihten itibaren en fazla 7 (yedi) gün içerisinde değerlendirilir ve Yönetim Kurulunun onayına sunulur. Projeler, Yönetim Kurulunca öncelikli olarak ele alınır ve değerlendirme sonuçlarının Yönetim Kuruluna sunulmasını takiben yapılacak ilk toplantıda karara bağlanır.
Dileyen herkes desteklerinizden yararlanabilir mi?
Mali destek programlarına başvuru yapabilecek uygun başvuru sahipleri her program için program rehberinde belirtilir ve sadece uygun başvuru sahiplerinin projeleri değerlendirmeye alınır. Diğer destek mekanizmalarımız olan Fizibilite Desteği ve Teknik Destek programlarımızda ise kar amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlarımız ilgili desteklerden faydalanabilmektedirler. Konuyla ilgili detaylı bilgiye www.geka.gov.tr internet sitemizden ulaşabilirsiniz.
Röportaj: Hazal ŞENOL
